Kans of succes?

2 mei, 2014 door Gemma Aalmans

Soms verwachten we "wonderbaarlijke" dingen van mensen als het gaat om acceptatie, coping of gedragsveranderingen.

Ik kan mij bijvoorbeeld heel goed inleven in de situatie waarbij een cliënt die bijzonder gemotiveerd is om zijn depressie te lijf te gaan, zijn counsellor nadrukkelijk bevestigt dat hij terdege diens therapeutische geplapper begrijpt, doch het gewoonweg niet als zodanig "voelt" en er dus -vooralsnog- niets mee kán.

Ik bedoel ongeveer dit: je gooit iemand die niet kan zwemmen in een rivier en verwacht dat die vrolijk en wel aan de andere oever uit het water stapt, omdat je hem immers nog een ondersteunend duwtje in de juiste richting hebt gegeven. Ja ja, ik hoor je denken: ...zwemles? Maar zo eenvoudig ligt het niet.

Want stel je voor:

Je hebt je leven lang hard en graag gewerkt, je hebt je steeds bijgeschoold, je leeft gezond en bent nooit ziek. Je hebt daarmee alles voor jezelf, je werkgever(s), je gezin, je vrienden en familie gedaan zodat iedereen het optimaal naar zijn zin heeft; en dat heeft iedereen dan ook!

Daarbij komt dat alles waarvoor je je ooit hebt ingezet, je met een dusdanige bevlogenheid en toewijding deed, dat de resultaten met vlag en wimpel bekroond konden worden en je zomede een redelijk goede sociaal maatschappelijke status hebt bereikt. En waarom? Omdat je bijvoorbeeld een geboren perfectionist bent. Wat je doet doe je goed of niet én met de wetenschap dat het wel zal lukken (anders begint een perfectionist er namelijk niet aan).

Dat perfectionisme is dus altijd een bijzondere eigenschap geweest waardoor jij bent uitgegroeid tot die super getalenteerde, betrouwbare, rechtvaardige persoon, die door iedereen geliefd wordt voor wie hij is en wat hij doet.

Dan passeer je de leeftijdsgrens van 50 jaar en je wordt onverwacht ontslagen wegens het faillissement van je werkgever.

Dát feit op zich, is voor de perfectionist al een lontje aan een bom. Neem daarbij de sociaal-psychologische én de financieel-economische misère die zich na 1 jaar eindeloos-solliciteren-en-netwerken-zonder-resultaat aandient. Als toetje de sociale dienst binnen je vizier….: het lontje wordt aangestoken... boem! Alle kwaliteiten van de perfectionist die jouw maakten tot die succesvolle kanjer die je geworden bent, zijn nu je ergste vijanden en erger nog: de depressie ontvangt je met open armen!

Wat gebeurt?

Alle natuurlijke (d.w.z. in aanleg aanwezige) kwaliteiten waar je je leven lang op vertrouwd hebt en waardoor je het juist zo ver geschopt hebt, deugen opeens niet meer en zijn niet meer te vertrouwen. Je krijgt te horen: je legt de lat véél te hoog; het is beter voor je om je problemen te delen, erover te praten, je mag het even rustig aan doen, je kunt leren omgaan met deze nieuwe situatie, je coping gedrag moet je bijstellen, je moet weer zelfvertrouwen krijgen, etc. etc.

Dat mag dan wel allemaal zo zijn, maar je voelt het niet zo, want jij “bent” immers die hoge lat, jij “bent” niet iemand die met zijn problemen te koop loopt, integendeel: je “bent” juist degene die altijd en voor iedereen een oplossing heeft. Je “bent” degene die vol vertrouwen alle zaken aanpakte. Wat je nu overkomt kun je gewoonweg niet voelen omdat je zo niet "bent". Dus, is het voor jou dan ook verschrikkelijk moeilijk om terug vat op de wereld te krijgen. Ik kan mij de uitzichtloosheid die iemand dan ervaart, alleszins goed voorstellen.

Wanneer je namelijk dingen kunt doen die je nuttig en zinvol vindt, die voor jou belangrijk zijn, waar je een kei in bent, waar je ontzettend veel plezier uithaalt, waar je de uitdaging met jezelf kunt aangaan omdat je diep onderin toch weet dat je er succes mee boekt, waar je voor gewaardeerd wordt, waar je jezelf waardevol door vindt, dan geeft je dat waarlijk vleugels, waarbij je overtuigd verkondigt: “the sky is the limit”!Worden die dingen je ontnomen, in dan wordt je vleugellam! Al ooit eens een vogel gezien die vleugellam is? Wat probeert die uit alle macht te doen?

Mensen beschouwen bepaalde situaties voor zichzelf als totaal uitzichtloos en kunnen die -ook al willen zij dat zielsgraag-, niet met andere ogen bezien, want zij kijken immers met dezelfde ogen waarmee ze altijd hebben gekeken. Wat ze toen hebben gezien is hun waarheid geworden en sterker nog, zij -en hun omgeving- zijn er wel bij gevaren. Ik denk dan ook dat iemand zoals hierboven omschreven, daadwerkelijk écht geholpen wordt, wanneer hem, naast de psychologische interventie, een kans geboden wordt om zichzelf weer binnen een passende arbeidsorganisatie te mogen zien, als de persoon die hij gedurende zijn leven geworden is.

We worden verwacht tot ons 67e jaar te werken en bij mijn cliënten zie ik ook daadwerkelijk de drive om dat te kunnen en te willen mits ze de kans krijgen om het te doen en daar schort het hem -althans bij de oudere werkzoekenden- te vaak aan. Al met al dienen werkgevers mijns inziens veel meer gestimuleerd te worden om de voordelen van deze doelgroep te (h)erkennen, want nadelen zijn er, maar niet meer dan bij de jongere doelgroep werknemers én het levert in ieder geval mens, organisatie en maatschappij veel gezondheid, wijsheid en welzijn op.